Klub Harbińczyków w Szczecinie

Polonia Mandżurska, kilkutysięczna grupa Polaków  w Mandżurii – Chiny Płn.-Wsch. istniała w latach 1898 – 1949 (indywidualne wyjazdy rodzin trwały do końca lat 50-tych). Polacy głównie zamieszkiwali w mieście Harbin,  gdzie mieściło się centrum zarządzania eksterytorialnej  Kolei Wschodniochińskiej zbudowanej przez Rosję w latach 1898 -1903. Znaczący udział w budowie, eksploatacji i zarządzaniu mieli polscy inżynierowie i technicy, którzy w tym wieloetnicznym mieście rosyjsko-chińskim założyli polskie szkoły , kościoły, stowarzyszenie „Gospoda Polska”  i inne organizacje  społeczno-kulturalne, kultywujące polską tradycję i tożsamość. Byli to głównie polscy budowniczowie i pracownicy Kolei Wschodnio Chińskiej, a także wojskowi chroniący kolej oraz przedsiębiorcy i pracownicy różnych branż (cukrownia, browar, przemysł drzewny, fabryka papierosów i wiele innych).

Liczebność Polonii  w Mandżurii zmieniała się znacząco (od 2 -10 tys.) w zależności od wydarzeń dziejowych takich jak:  wojna rosyjsko-japońska 1904-1905, I wojna światowa, rewolucja 1917 i wojna domowa w Rosji , okupacja japońska od 1931 r. i w końcu II wojna światowa. Po 1945r. nastąpiły zmiany ustrojowe w Chinach , które spowodowały migrację  większości obywateli nie chińskich, w tym także Polaków. W 1949 roku w Harbinie powstał komitet repatriacyjny, który agitował do wyjazdu do Polski i finalnie zorganizował w lipcu i sierpniu tegoż roku trzy transporty kolejowe  dla 784 Polaków. Transporty były kierowane przez terytorium Związku Sowieckiego do Polski – stacja docelowa w Białej Podlaskiej. Stąd byli kierowani głównie na tereny Ziem Odzyskanych tj. Szczecin, Elbląg, Olsztyn, Gdańsk i Gdynia, Opole, Wałbrzych, Wrocław i rejon Dolnego Śląska. Pozostali w Mandżurii Polacy wracali indywidualnie statkami towarowymi Polskich Linii Oceanicznych ( m.in. m/s  Kiliński, m/s  Mickiewicz) z portu Tianjin do Gdyni.

Wszyscy przyjeżdżający do Polski byli rejestrowani w Polski Urzędzie Repatriacyjnym (PUR) i kierowani do nowych miejsc zamieszkania i pracy.

W 1956 roku powstały pierwsze struktury organizacyjne Klubu Harbińczyków z terenowymi oddziałami w Szczecinie, Elblągu, Warszawie, Olsztynie i Trójmieście , które działały w ramach Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Chińskiej(TPPCh). W obecnej formie pozostał tylko Klub Harbińczków w Szczecinie,  który jako samodzielna grupa (nie powiązana z TPPCh) funkcjonuje od 19.05.1988r. zrzeszając osoby z całej Polski .

Prezesem Klubu Harbińczyków od 1988 do 2015 był  dr Leonard Spychalski, który integrował środowisko Polonii Mandżurskiej nie tylko w Polsce, ale i za granicą. Klub bardzo blisko współpracuje z Książnicą Pomorską w Szczecinie, gdzie od lat odbywają się konferencje popularno-naukowe, sympozja oraz okolicznościowe wystawy (100 lat powstania miasta Harbin – Szczecin 1998; Polskie ślady na Dalekim Wschodzie; Polacy w Harbinie -  Szczecin  2008; Konstanty Symonolewicz – orientalista, dyplomata, opiekun Polonii Mandżurskiej – Połczyn Zdrój  2012; Polacy w Mandżurii –  Szczecin 2015). Książnica Pomorska posiada też największe zbiory prywatne Polaków z Mandżurii, które są sukcesywnie przekazywane lub dygitalizowane.

Klub Harbińczyków współuczestniczył w ogólnopolskiej konferencji organizowanej przez Stowarzyszenie - Wspólnota Polska (Polscy Budowniczowie Kolei Wschodniochińskiej i polskie osadnictwo w Mandżurii , Pułtusk 2012).

Z inicjatywy naszego Klubu , jedno z rond w Szczecinie w 2015 r. otrzymało nazwę - Rondo Polonii Mandżurskiej.

 W latach 2015-2016 oficjalne delegacje władz miasta Harbin dwukrotnie odwiedzały Szczecin spotykając się z władzami miasta  oraz z członkami Klubu . Delegacja Klubu odwiedziła Harbin w 2015 r. na zaproszenie władz miasta .

Od wielu lat Klub blisko współpracuje z Generalnym Konsulatem ChRL w Gdańsku.

tekst: Romuald Oziewicz

Tekst jest własnością autora, zdjęcia są własnością członków Klubu Harbińczyków w Szczecinie. Wszelkie prawa zastrzeżone.